Bitki Virüslerinin Verimli Aktarımında Moleküler Mekanizmalar
Anahtar Kelimeler
Konukçu bitki-vektör-virüs etkileşimi, bitki
virüslerinin başarılı bir enfeksiyonu gerçekleştirebilmesi için kritik bir
öneme sahiptir ve bu sürecin devamı için çeşitli faktörlerin etkileşimde
bulunması gerekmektedir. Temel olarak bu patosistem doğrudan veya bitkide
tetiklenen değişiklikler aracılığıyla birbirleriyle etkileşebilirler. Örneğin,
virüsler, vektörün bitkiye çekici hale gelmesini, yerleşmesini veya
beslenmesini değiştirmek için bitki metabolizmasını veya bitki savunma yollarını
değiştirebilir. Bitki virüsleri, bulaşma şekline bakılmaksızın, kendilerini
daha hızlı yaymak ve taşımak için vektörler aracılığıyla bitkilere çekici uçucu
maddeler salgılatırlar. Bu yolla virüsler, uygun bir yayılma ortamı oluşturarak
bitkiler içinde daha etkili bir şekilde yayılabilirler. Bitki fizyolojisi
üzerinde meydana gelen bu değişiklikler, aynı zamanda vektörler için de uygun
bir ortam oluşturabilir ve böylece karşılıklı bir etkileşim geliştirebilir. Bitki
virüsleri genellikle böcek vektörlerle geçici (non-persistent), semi-persistent
(yarı geçici) ya da kalıcı (persistent) şekilde iletilir. Non-persistent
tarzda, bitki virüsleri böcek taşıyıcılarının stiletlerine tutulur. Yarı geçici
tarzda, bitki virüsleri taşıyıcıların ön bağırsaklarına veya salgı bezlerine
taşınır, ancak salgı bezlerine yayılamazlar. Kalıcı şekilde ise, bitki
virüsleri taşıyıcıların bağırsaklarında tutulur ve salgı bezlerine yayılabilir.
Geçici ve yarı geçici modlarda, bitki virüsleri böceklerde kısa bir süre için
tutulur ve böcek taşıyıcıların hemolimfine (birçok omurgasız hayvanın vücut
boşluğunda dolaşan renksiz veya hafif renkli vücut sıvısı) giriş yapamazken,
kalıcı tarza bitki virüsleri nispeten uzun bir süre için tutulur ve böceklerin
hemolimfinde bulunabilir. Bununla birlikte, bu üç taşınma tarzında virüsler,
bitkilerin savunma sistemlerini farklı şekillerde etkilerler. Geçici
transmisyonda, virüs enfeksiyonları, kısa sürede virüs geçişi ve yayılımı için
muhtemelen vektörleri (örneğin kanatlı yaprak bitleri) harekete geçiren bitki
savunma yanıtlarını önemli ölçüde indükler. Yarı geçici transmisyonda, virüs
enfeksiyonları genellikle bitki savunma tepkilerini baskılar, bu da vektör
popülasyonunun artmasına ve vektör salgınları süresince virüs iletiminin kolaylaşmasına
yol açar. Kalıcı transmisyonda ise, virüs enfeksiyonları, bitki savunma
tepkilerini azaltır ve nispeten uzun bir süre içinde uygun beslenme bölgeleri
haline gelmek için bitki fizyolojisini ve özelliklerini manipüle eder. Bu
derleme, virüslerin hem konukçu bitkileri hem de vektörleri nasıl manipüle
ettiklerini anlamak için önemli ipuçları sağlamaktadır. Virüslerin iletim
koşullarını iyileştirerek hayatta kalma şanslarını nasıl artırdıkları ve nasıl
hareket ettiklerinin anlaşılmasıyla, bu çalışma bitkilere virüs bulaşmasınının
önlenmesi açısından bir temel oluşturulacaktır.
Kitap Adı:
Tarımsal Sürdürülebilirlikte Teknolojik Gelişmeler Ve Güncel Yaklaşımlar
Atıf Sayısı :
